Europese AI Continent Action Plan onvoldoende ambitieus

April 2025

De Europese Commissie heeft recent haar ambitie uitgesproken om Europa tot ‘een’ "leidend AI-continent" te maken via het AI Continent Action Plan. Meer ambitie is nodig; het plan zoals het er nu ligt schiet op meerdere vlakken tekort om de beoogde wereldwijde concurrentiepositie daadwerkelijk te realiseren.

We delen ter achtergrond enkele eerste observaties vanuit het perspectief van Europese AI-founders, investeerders en technologie-experts — met als doel de dialoog te versterken over hoe Europa wél kan winnen in AI.

Hoewel het plan sterke intenties bevat, ontbreekt een duidelijk doel en meetbare sturing. Veel onderdelen herverpakken bestaande initiatieven en budgetten. In een mondiale context, waarin landen als de VS en China razendsnel handelen en investeren, komt Europa onvoldoende daadkrachtig over.

Zonder heldere doelen blijven beslissingen onderhandelbaar en moeilijk te evalueren. Wat Europa nodig heeft, is een aanpak die niet alleen “beter dan voorheen” is, maar gericht op echte leiderschap en technologische autonomie.

Het plan introduceert “AI Factories” als kerninfrastructuur. In de praktijk gaat het om herlabeling van bestaande EuroHPC-supercomputers, die oorspronkelijk zijn gebouwd voor natuurkundige simulaties — niet voor AI.

Concreet:

Sommige systemen kunnen nog inflexibel zijn, moeilijk te gebruiken, en technisch niet afgestemd op de behoeften van AI-startups en scale-ups. Er zijn nauwelijks ondersteunende diensten voor productontwikkeling. Compatibiliteitsproblemen leiden tot onnodige investeringen in technische aanpassingen.

De meeste Europese AI-bedrijven vermijden deze infrastructuur dan ook — moderne cloudoplossingen zijn eenvoudiger, schaalbaarder en wél ontworpen voor AI. 

Een “ieder land zijn eigen factory”-benadering versnippert bovendien de impact.

• Slechts een fractie (€20 miljard) bestemd is voor infrastructuur.

• Het merendeel afkomstig moet zijn van private markten.

• Er nauwelijks sprake is van nieuw budget — eerder herschikking.

Ter vergelijking: Frankrijk heeft recent zelfstandig tot €109 miljard opgeschaald; de VS zelfs tot €480 miljard.

Wil Europa daadwerkelijk concurreren, dan moeten forse investeringen op EU-meerjarenbegrotingen richting AI-productiviteit gaan, zoals voorgesteld door Mario Draghi.

Hoewel fundamenteel onderzoek goed wordt ondersteund, blijft de vertaalslag naar commerciële toepassingen achter. Spin-outs uit universiteiten blijven schaars en vergen te veel tijd — gemiddeld twee keer langer dan in de VS.

We ondersteunen voorstellen als Letta’s "vijfde vrijheid" voor onderzoeksverkeer binnen Europa, maar pleiten vooral voor gerichte maatregelen om techtransfer te versnellen en startups meer armslag te geven.

Een “single AI market” klinkt goed, maar in praktijk betekent het vooral uniforme regels — en niet per se commerciële schaalvoordelen. De huidige AI Act leidt tot onzekerheid en terughoudendheid.

Voorstel:

• Pauzeer de AI Act tijdelijk (3 jaar).

• Ontwikkel eerst échte schaalvoordelen via een goed functionerende digitale interne markt.

• Reguleer pas wat concreet risico’s oplevert en rem innovatie niet onbedoeld, vroegtijdig af.

Europa beschikt over een groeiende groep founders en investeerders met een winnaarsmentaliteit. Zij weten wat er nodig is om op wereldschaal te bouwen. Hun input zou leidend moeten zijn bij het vormgeven van beleid, infrastructuur en regelgeving.

We zien echter dat bijvoorbeeld dat het startup forum waar startup eurocommissaris Zaharieva haar oor te luisteren legt, weinig directe oprichters van succesvolle (AI) startups bevat. Dat kan achterhaalde input opleveren en slecht uitpakken voor het Europese concurrentievermogen.

Rond zorgen over cloud-soevereiniteit kan worden onderzocht of Europese infrastructuur juridisch-technisch ook kan worden afgeschermd binnen bestaande (internationale) aanbieders, zonder de innovatiekracht van founders te beperken.

Het AI Continent Action Plan bevat waardevolle bouwstenen, maar mist richting, scherpte en aansluiting bij de realiteit van startups, scale-ups en de wereldwijde concurrentiestrijd.

Wij roepen beleidsmakers op tot:

• Meer ambitieus leiderschap met duidelijke doelen,

• Gerichte investeringen met direct impact op versnelling,

• Slimme infrastructuur die werkt voor bedrijven,

• En regelgeving die de ruimte biedt voor disruptie.